🕊️ Arabuluculukta Nedir? : 2025 Zorunlu Arabuluculuk Uygulamaları ve Pratik Sonuçlar
1️⃣Arabuluculuk Nedir, Ne İşe Yarar?
Arabuluculuk, tarafların bir uyuşmazlıkta mahkeme yerine, tarafsız bir üçüncü kişi (arabulucu) yardımıyla çözüm aramasıdır.
Yani bir anlamda, “mahkeme kapısına gitmeden önce konuşalım, anlaşabilir miyiz” sürecidir.
Bu süreçte:
- Arabulucu tarafsızdır, hakem değildir.
- Taraflar gizli bir ortamda konuşur.
- Amaç çözüm bulmaktır, taraflardan biri isterse süreç biter.
Arabuluculuk sonunda iki olasılık vardır:
- Anlaşma sağlanırsa, tutanak mahkeme kararı gücünde olur.
- Anlaşma sağlanmazsa, taraflar artık mahkemeye başvurabilir.
2️⃣ Giriş: “Dava Açmadan Önce Arabulucuya Gitmek” Ne Demek?
Son yıllarda mahkemelerdeki dosya sayısının artmasıyla birlikte, devlet uyuşmazlıkların daha hızlı ve dostane şekilde çözülmesini hedefliyor. Bu amaçla hayatımıza giren “arabuluculuk”, artık pek çok alanda dava açmadan önce yapılması zorunlu bir aşama hâline geldi.
Kısaca anlatmak gerekirse:
Bir konuda dava açmak istiyorsanız, önce arabulucuya başvurmanız gerekiyor. Eğer bu adımı atlamazsanız, mahkeme “dava şartı eksik” diyerek davanızı usulden reddedebilir.
Bu sistemin yasal temeli 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’dur.
İlk kez 2012’de yürürlüğe girdi, ama özellikle son yıllarda yapılan değişikliklerle kapsamı epey genişledi.
3️⃣ Hangi Davalarda Artık Arabuluculuk Zorunlu?
2023 ve 2024’te yapılan değişikliklerle, zorunlu arabuluculuk kapsamı önemli ölçüde genişledi.
Artık aşağıdaki uyuşmazlıklar dava açmadan önce arabulucuya gitmek zorundadır:
- İş uyuşmazlıkları (kıdem tazminatı, maaş alacağı, haksız fesih vb.)
- Ticari davalar (şirket alacakları, sözleşme uyuşmazlıkları vb.)
- Tüketici davaları (mal/hizmet kaynaklı uyuşmazlıklar – belirli limitler içinde)
- Kira ve tahliye davaları (kiracı-ev sahibi arasında çıkan anlaşmazlıklar)
- Ortaklığın giderilmesi ve miras paylaştırma gibi mal paylaşımı davaları
Bu alanlarda arabulucuya gitmeden doğrudan dava açarsanız, mahkeme davanızı incelemeden reddeder.
Yani arabuluculuk, dava yoluna giden kapının anahtarı hâline gelmiştir.
4️⃣ 2025’teki Değişiklikler ve Yeni Uygulamalar
2025 yılı itibarıyla zorunlu arabuluculuk uygulamaları daha da sistematik hâle geldi.
Artık e-Devlet üzerinden elektronik başvuru yapılabiliyor, süreçler kısaldı ve arabulucular listesi genişletildi.
Öne çıkan yenilikler şunlardır:
- Kiracı-ev sahibi uyuşmazlıkları için arabuluculuk kesin dava şartı oldu.
- Miras ve mal paylaşımı konuları da kapsam içine girdi.
- Toplantıya katılmayan taraf artık bazı durumlarda yargılama giderinin tamamını ödemekle yükümlü tutulabiliyor.
- Yargıtay kararları bu konuda netleşti:
- Arabuluculuk tamamlanmadan dava açılamaz.
- Anlaşmama tutanağı ibraz edilmezse, mahkeme davayı usulden reddeder.
5️⃣ En Çok Merak Edilen Sorular
🟢 Arabulucuya gitmek ücretli mi?
İlk iki saatlik arabuluculuk ücretsizdir. Bu ücret Adalet Bakanlığı tarafından karşılanır.
Eğer süreç uzarsa, taraflar masrafı eşit şekilde paylaşır.
🟢 Arabulucuda anlaşma sağlanmazsa ne olur?
Anlaşamazsanız “anlaşmama tutanağı” düzenlenir. Bu belgeyle artık mahkemeye gidebilirsiniz.
🟢 Arabulucuda anlaşırsak karar bağlayıcı mı?
Evet. Arabuluculuk anlaşma tutanağı, mahkeme kararıyla aynı güçtedir.
İcra edilebilirlik şerhi alınmasına gerek yoktur.
🟢 Arabulucuya gitmeden dava açarsam ne olur?
Mahkeme, “dava şartı yerine getirilmemiş” diyerek davayı usulden reddeder.
6️⃣ Hukuki Yönüyle Değerlendirme
6325 sayılı Kanun’un 18/A maddesi uyarınca, belirli davalarda arabuluculuğa başvurulmadan açılan davalar usulden reddedilir.
Bu madde, vatandaş açısından “mahkemeye gitmeden önce bir şans daha tanı” mantığı taşır.
Yargıtay da son kararlarında bu yaklaşımı benimsemiştir.
Ancak bazı davalar bu kapsamda değildir.
Örneğin, nafaka, velayet, aile içi şiddet gibi kişisel haklara dayalı uyuşmazlıklarda arabuluculuk zorunlu değildir.
Bu yönüyle sistem hem yargının yükünü hafifletmeyi hem de tarafların kısa sürede uzlaşmasını sağlamayı amaçlar.
Nitekim Adalet Bakanlığı verilerine göre, 2024 sonu itibarıyla arabuluculuk yoluyla çözülen dosyaların oranı %60’ı aşmıştır.
7️⃣ Sonuç: 2025’te Arabuluculuk Artık Bir “Ön Kapı”
Artık vatandaşlar için arabuluculuk, mahkeme öncesi bir “bürokratik engel” değil, aksine daha hızlı, daha ekonomik ve daha az yıpratıcı bir çözüm yoludur.
Ama unutulmamalıdır ki:
- Arabuluculuk, hukukî bir süreçtir.
- Yapılacak her başvuru, alınacak her karar gelecekteki davanızı doğrudan etkileyebilir.
- Bu nedenle arabuluculuk sürecine bir avukat eşliğinde katılmak her zaman en güvenli yoldur.
2025 yılı itibarıyla sistemin oturduğu, elektronik başvuruların kolaylaştığı ve yeni düzenlemelerin uygulamaya yön verdiği görülüyor.
Arabuluculuk, artık Türkiye’de yargıya giden ilk adım değil, önündeki ilk duraktır.
Bu yazı genel bilgilendirme amaçlıdır. Somut olaylarınızda bir avukata danışmanız önerilir. Arabuluculuk süreci önemli olduğu kadar hukuki bir süreçtir. Haklarınızı bilmeniz, süreci daha az yıpratıcı hale getirir ve ileride hak kaybı yaşamanızı engeller. Biz de ATE Hukuk ve Hukuk Bürosu olarak tüm bu hukuki işlemlerde profesyonel destek sağlamaktayız.
